Adam Bernard Mickiewicz- wielki poeta, myśliciel, działacz społeczno- polityczny i religijny, historyk i krytyk literatury i kultury, nauczyciel i wykładowca, publicysta i redaktor czasopism, tłumacz. Urodził się 24.12.1798 na Litwie (obecnie Białoruś) w Zaosiu, nieopodal Nowogródka, w rodzinie drobnoszlacheckiej. Ojciec Mikołaj był nowogródzkim adwokatem, matka Barbara- córką ekonoma. Ojciec wcześnie osierocił Adama. Jego śmierć przyczyniła się do przyspieszenia dojrzałości emocjonalnej chłopca, stała się także przyczyną kłopotów materialnych rodziny.

Już od najmłodszych lat przyszły poeta i wieszcz narodowy poznawał baśnie i podania ludowe. Legendy, tajemnicze historie o zjawach z okolicznych lasów i jezior, opowiadał chłopcu stary sługa, nazywany Ulissesem, ludowe pieśni śpiewała służąca w domu Mickiewiczów. Prawdopodobnie właśnie wtedy Adam, jako młodziutki chłopiec, wziął udział w uroczystościach „dziadów”.

W 1807 Mickiewicz rozpoczął naukę w powiatowej szkole powszechnej oo. Dominikanów w Nowogródku, a po jej ukończeniu wstąpił (1815) na Uniwersytet Wileński, gdzie uzyskał solidne wykształcenie w zakresie filologii klasycznej, literatury ojczystej i historii. W 1817 wraz z przyjaciółmi założył Towarzystwo Filomatów, czyli „miłośników wiedzy”, mające charakter spiskowy. Naczelne hasła Towarzystwa- „ojczyzna, nauka, cnota”, stały się drogowskazem moralnym i ideowym dla wielu młodych ludzi.

W 1819 Mickiewicz zostaje nauczycielem szkoły powiatowej w Kownie (musiał odpracować pobierane na studiach stypendium). Wtedy właśnie poznał Marylę Wereszczakównę- obiekt swej idealnej miłości. Matka Maryli miała jednak dla córki upatrzoną „lepszą partię”- hrabiego W. Putkamera. Zawód miłosny, spotęgowany dodatkowo śmiercią matki, był dla poety trudnym okresem. To właśnie wtedy powstały utwory przepełnione uczuciami smutku, pesymizmu, żalu za utraconą miłością ( wiersz „Do M***”, IV cz.”Dziadów„)

„Precz z moich oczu!… posłucham od razu,

Precz z mego serca!… i serce posłucha,

Precz z mej pamięci!… nie… tego rozkazu

Moja i twoja pamięć nie posłucha”

( „Do M***” )

W 1822 w Wilnie ukazał się pierwszy zbiór wierszy Mickiewicza- „Poezyje”. Znalazł się w nim cykl „Ballady i romanse”- prawdziwy manifest polskiego romantyzmu. Po roku wydany został tom drugi, w skład którego weszły II i IV cz. „Dziadów” oraz „Grażyna”.

Udany debiut sprawił, że rosła popularność młodego poety. Ale w jego życiu osobistym pojawiły się kłopoty. Przez utrzymywanie kontaktów z tajnymi stowarzyszeniami (Towarzystwo Filaretów) padł ofiarą prześladowań politycznych. Został aresztowany i osadzony w więzieniu, a następnie zesłany w głąb Rosji. W październiku 1824 Mickiewicz opuścił Litwę i następne 5 lat życia spędził m.in. w Petersburgu, Odessie i Moskwie. Podczas zesłania spotkał wielu wybitnych pisarzy i inteligentów ( m.in. Puszkina ). Był to w jego życiu bardzo ważny czas. To właśnie wtedy poznał ogromny kraj, jego wielonarodową kulturę i obyczaje. W 1825 objął w Odessie posadę nauczyciela licealnego. Z Odessy kilkakrotnie robił wycieczki na Krym. Powstały wtedy „Sonety krymskie” i „Sonety odeskie” oraz „Konrad Wallenrod”.

W 1829, dzięki pomocy przyjaciół, poeta wyjechał z Rosji. Przez Niemcy ( gdzie spotkał się m.in. z Goethem ), Szwajcarię ( tu poznał Krasińskiego ) dotarł do Rzymu.. Oprócz zawarcia wielu cennych znajomości, zwiedzał muzea, zabytki, zdobył doświadczenie i poznał Europę.

W Rzymie dowiedział się o wybuchu powstania listopadowego. Do dziś trwają spory dlaczego Mickiewicz nie wziął w nim udziału. Fakt ten stał się przyczyną poczucia winy, który w przyszłości będzie usiłował odkupić. W 1832 wziął udział w Wielkiej Emigracji. Wyjechał najpierw do Drezna, gdzie napisał III cz. „Dziadów”, potem do Paryża. W stolicy Francji spędził kilka lat. Powstały wtedy „Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego” oraz „Pan Tadeusz” (1834).

Mickiewicz brał aktywny udział w życiu emigracji- został członkiem Towarzystwa Literackiego oraz redaktorem i głównym autorem „Pielgrzyma Polskiego”. W tym czasie znajdował się w bardzo złym stanie psychicznym, borykał się też z kłopotami finansowymi. W jednym z listów tak pisał: „Miałem tego lata wiele smutków osobistych i familijnych”. Sytuacji nie poprawił ślub z Celiną Szymanowską (1834), która borykała się z chorobą psychiczną. Miał z nią sześcioro dzieci (m.in. Władysława, swego późniejszego biografa).

W 1839 poeta wyjechał do Lozanny, aby objąć katedrę profesora literatury łacińskiej na tamtejszym uniwersytecie. W Szwajcarii powstały ostatnie wiersze Mickiewicza (liryki lozańskie). Po 1839 skoncentrował się wyłącznie na dziełach pisanych prozą, publicystyce oraz działalności politycznej. Już w 1840 powrócił do Paryża, gdzie rozpoczął wykłady literatur słowiańskich w College de France (do 1844).

W 1848 na wieść o wybuchu Wiosny Ludów udał się do Rzymu, gdzie próbował zorganizować ochotniczy legion polski (Legion Mickiewicza). Po powrocie do Paryża współtworzył z przyjaciółmi pismo „Trybuna Ludów”. Po zawieszeniu pisma przez władze, Mickiewicz zaprzestał na pewien czas działalności politycznej i podjął pracę jako bibliotekarz w paryskiej Bibliotece Arsenału (1852- 1855).

W 1855 zmarła żona poety, Celina. W tym samym roku zaczęła się wojna krymska. Poeta jeszcze raz próbował rzucić się w wir pracy politycznej. Wyjechał do Konstantynopola z zamiarem tworzenia oddziałów polskich i żydowskich do walki z Rosją. Tam zmarł, 26.11.1855, najprawdopodobniej na cholerę. Jego zwłoki zostały przewiezione do Paryża (1856) i pochowane na cmentarzu Montmorency. W 1890 trumnę przeniesiono do katedry wawelskiej w Krakowie.

Cykl „Ballad i romansów” powstałych na początku lat 20- tych XIX wieku było określeniem się ideowym i artystycznym Mickiewicza. Już sam wybór ballady jako gatunku literackiego należy traktować jako wystąpienie przeciwko oświeceniowym gustom i kanonom. Tworząc „Ballady i romanse” poeta oparł się na wierzeniach i podaniach ludowych, czego wynikiem jest współistnienie i przenikanie się dwóch światów: realnego, codziennego oraz ponadnaturalnego- pełnego tajemniczych zjaw, upiorów, duchów. Ballada „Romantyczność” jest manifestem poetyckim i ideowym. Została uznana za utwór programowy polskiego romantyzmu. Wezwanie na końcu- „Miej serce i patrzaj w serce!” określa sposób widzenia i poznania świata przez romantyków- dzięki uczuciu i duszy.

„Dziady” stanowią próbę stworzenia dramatu romantycznego- łączącym różne rodzaje i gatunki literackie, czerpiącym z obszaru innych sztuk. Dramat romantyczny odznacza się ponadto łączeniem scen zbiorowych z kameralnymi, przeplataniem elementów realistycznych z fantastycznymi, mieszaniem wzniosłości z groteską i tragizmu z komizmem. Bohaterowie „Dziadów” są samotnymi indywidualistami, pozbawionymi wizji sensu swojego losu, obarczonymi pamięcią bolesnych doświadczeń i szukającymi swojego powołania.

Utwór „Pan Tadeusz”, uznawany za epopeję narodową, powstał w 1834 roku. Autor umieścił akcję w czasach, kiedy Polacy mieli wielkie nadzieje na odzyskanie przez Polskę niepodległości dzięki Napoleonowi. Zbiorowym bohaterem jest polska szlachta. Obok wątku głównego- dziejów Jacka Soplicy, pojawiają się wątki poboczne: romansowy, spór o zamek. Jacek Soplica (ojciec tytułowego Tadeusza) to nowy typ bohatera mickiewiczowskiego. Jego działania odnoszą sukces, zostaje zrehabilitowany. W „Panu Tadeuszu” zostały opisane staropolskie obyczaje: gościnność, zasady dobrego wychowania, strój szlachecki. Opisy ojczystej przyrody stanowią do dziś niedościgniony wzór pod względem plastyczności, dynamiki, muzyczności i artystycznego kunsztu.

W szkolnej bibliotece znajdują się zarówno utwory Adama Mickiewicza, ich opracowania, jak również interesujące biografie.

Newsa przygotowała: p. prof. Aneta Kupczak.